Шимолий Кореяликлар ҳам автомобиль ҳайдайди

Дунёнинг энг сирли ва ёпиқ мамлакатларидан бири Шимолий Корея ҳам ўз автомобиллари, автосаноатига эга. Тўғри, маркаларнинг хилма-хиллиги кўзингизни қамаштиради, деёлмаймиз, аммо КХДРда дунёнинг бошқа жойларида учрамайдиган техникани учратиб қолсангиз, не ажаб.

Коммунистик тузум мураккаб ва сермашаққат йўлдир. Шунинг учундир Пхенян кўчаларида ҳали-ҳануз кўркам автомобиллар оқимини учратмайсиз. Автомобиль фақат бошқарувчи элита ва давлат хизматчиларининг қўли етадиган ҳашамат саналади. Шимолий Корея автомобиллаштириш бўйича дунёда энг паст кўрсаткичга эга: минг фуқарога 0,22та автомобиль тўғри келади. Шахсий транспорт йўқ бўлса, мамлакат ҳудудида эркин кўчишнинг ҳам имкони йўқ. Автомобиль харид қилиш учун қандайдир ғайриоддий ишни амалга ошириш лозим, шундагина мамлакат раҳбари ҳиммат кўрсатиши мумкин.

Шунингдек, жанублик қўшни шимоллик қариндошига совға қилиш ҳолатлари ҳам учраб туради. Тўғри, бой қариндош шимолга битта эмас, биратўла иккита машина жўнатиши керак, биттаси қариндошига бўлса, иккинчиси давлат ихтиёрига.

Айтиш керакки, Шимолий Кореяда ҳайдовчи бўлиш учун метин ирода, сабр-бардош керак. Мамлакатнинг аввалги етакчиси Ким Чен Ир ўн йил илгари япон автомобиллари эгаларига кўрсатган ҳунари ҳеч кимнинг эсидан чиқмайди. Давлат раҳбари доҳий Ким Ир Сеннинг мақбарасига бораётганида йўлда ўчиб қолиб унинг ўтишига халақит берган “Тойота” сабабли барча япон автомобилларини мусодара қилишга фармон берган. Бу фармон баъзи машҳур актёр ва спортчилар, шунингдек, давлат хизматидаги машиналарни четлаб ўтган холос. Йўлда ўчиб қолган машинани кўриб қолса, Ким Жонг Ин қандай жазо қўллаган бўларди — тасаввур этишга қўрқасан киши.

Бу мамлакатда шахсий автомобилларни ажратиб олиш қийин эмас. Уларнинг давлат рақами сариқ рангда. Қора ранг ҳарбий машиналарга, кўк дипломатик транспортга, оқ эса давлат ташкилотларига тегишлиликни билдиради.

КХДРнинг асосий автопарки енгил машиналар эмас, юк машинаси, қишлоқ хўжалиги техникаси ва бошқа утилитар транспортлардан ташкил топган. Қўлбола, жуда ибтидоий техникаларда юришади. Шимолий Кореяда газ-генераторли моторга эга (ўтин ёқиб юргизиладиган) юк машиналарини учратиш қийин эмас. Қолганлари ҳам XXI аср техникасига сира ўхшамайди. Масалан, Sungri 58 таниқли совет машинаси ГАЗ-51дан кўчирилган нусхадир.

Sungri 58

Ўтган асрнинг ўрталаридан 90-йилларгача мамлакатда лицензияланган совет машиналари ялпи йиғилган. КХДР оёққа тураётган вақтда ҳукумат аъзолари ЗиС-110, ЗиС-110Б кабриолети ва ЗиС-115 зирҳли машиналарида юрган. Ундан кейин “Волга” ҳамда УАЗ-469 ва ГАЗ-69 ҳарбий йўлтанламаслари кириб келган. Ҳаттоки, лицензияли КрАЗ ва БелАЗлар ҳам ишлаб чиқарилган.Тилга олинган автомобилларнинг кўпчилиги ҳозир ҳам ҳаракатланишдан тўхтамаган.

Жамоатчилик транспортларининг илдизи Чехословакияга тақалади. КХДРда босган йўли фантастик сонни кўрсатувчи “Шкода” ёки “Икарус” автобусларини кўришингиз мумкин. Бироқ ёнилғининг қимматлиги ва етишмаслиги шаҳар транспортини электрлаштиришни тақозо қилмоқда.

Шимолий Корея бошқарувчи элитаси немис автомобилларини яхши кўради. “Мерседес”ларни ёппасига сотиб олиш 60-70 йиллардан бошланган. Эски “Гелендваген”лар ҳам кўчада учраб туради. Шимолликлар Mercedes-Benz 190Eни азбаройи яхши кўрганидан унинг Kaengsaeng 88 нусхасини ясаб миниб юради. Тўғри, у хунуккина чиққан, оригиналига кўпам ўхшамайди. Радиатор панжараси ёқимсиз тусда, ойналари эса очилмайди. Бу автомобиль ҳақида деярли ҳеч нарса маълум эмас, ҳатто, неча нусха ишлаб чиқарилганини ҳам билмаймиз.

Kaengsaeng 88

Шимолий Кореяликлар фақат немис автомобиллари билан кифояланиб қолмаган. Ўзига тўқ кишилар Volvo-144 автомобилида юради. 1977 йилда ҳукумат мингта “Вольво” харид қилган.

Шимолликлар ўз автосаноатига эгалигини айтиб ўтдик. Улар ўтган асрнинг 50-йилларидан бери ишлаб келаётган Sungri motor plant автокорхонаси билан ғурурланади. Автокорхона Achimkoy (“Тонг гули”) автомобилини ҳали-ҳануз ишлаб чиқаради. Аллақачон музейдан жой олиши керак бўлган “Тонг гули” совет М-20 “Победа”сидан ранг олган нусхадир. Achimkoy доналаб йиғилади, адади саноқли.

Achimkoy

Яна бир марка Pyeonghwa Motors (“Тинчлик”) 90-йилларда жанублик ҳамкорлар билан биргаликда ташкил этилган. Автокорхона конвейеридан Хитойнинг лицензияли Brilliance русуми, италянларнинг Fiat нусхаси ва Dandong Shuguang йўлтанламаси чиқади. Машиналарининг номи жуда ғалати: Ppeokpuggi (“Қу-қу”) ёки Hwiparam (“Ҳуштак овози”). Қўшма марка ҳам жуда кам автомобиль ишлаб чиқаради, йилига минг донага етар-етмас. Шунга қарамай, Вьетнамга машина сотиб туради.

Мақоламизни ўқиб Шимолий Корея фақатгина баллистик ракеталар ишлаб чиқармаслигини билиб олдингиз.